Medikal Oksijen ve Endüstriyel Oksijen Arasındaki Farklar Nelerdir?

Medikal (Tıbbi) Oksijen Nedir?

Oksijen ve tıbbi oksijen terimlerini farklı ortamlarda birbirinin yerine sıkça duymuş olabilirsiniz, ancak sıkıştırılmış gaz dünyasında normal oksijen ve tıbbi oksijen arasında büyük bir fark olduğunu bilmenizi isteriz. Biz çok sık olarak sorulan; Medikal ve endüstriyel oksijen arasındaki farklar, Medikal oksijen kullanımları ve oksijenle ilgili yaygın yanlış anlamalar konusunda size yardımcı olmak maksadıyla bu yazımızı hazırlıyoruz.

Medikal Oksijen ve Endüstriyel Oksijen Arasındaki Farklar Nelerdir?

Medikal oksijen , tıbbi tedavilerde kullanılan ve insan vücudunda kullanılmak üzere geliştirilmiş yüksek saflıkta oksijendir. Medikal oksijen tüpleri yüksek saflıkta oksijen gazı içerir; Kontaminasyonu önlemek için silindirde başka hiçbir gaz türüne izin verilmez.

Endüstriyel oksijen ise, yanma, oksidasyon, kesme ve kimyasal reaksiyonlar dahil olmak üzere endüstriyel tesislerdeki kullanımlara odaklanmıştır. Endüstriyel oksijen saflık seviyeleri insan kullanımı için uygun değildir ve içinde  insanlar için rahatsızlık verebilecek ve hatta daha kötü sonuçlara yol açabilecek, kirlilikler olabilir.

Medikal Oksijenin sağlık alanında kullanıldığı yerler

Medikal Oksijen sağlık alanında; Hipoksi tedavisi, akut ve kronik akciğer hastalıkları, kalp hastalıkları, anestezide ve benzer tedavi yöntemleri için kullanılmaktadır. Diğer kullanıldığı alanlar ise; Yüksek irtifa uçuşlarında, uçaklarda bulunmaktadır. Ayrıca dalışlar ve tırmanma sporlarında kullanılmaktadır.

Vücudumuz için en gerekli gazlardan olan oksijen tıbbi alanda kullanılan bir gazdır. Tıbbi alanda kullanılan oksijen de tüp içerisine sıkıştırılarak hastanelere sunulmaktadır. Hastanelerde kullanılan medikal oksijen tüpleri, solunum sorunu yaşan hastalarda kullanılan bir tıbbi malzemedir. Sıkıştırılmış bir şekilde bir tüp içerisinde saklanan oksijen, yüksek oranda sıkıştırıldığından, vanası açıldığında sürekli olarak oksijen çıkışı sağlamaktadır. Çıkan gaz büyük ölçekte basınçlı alandan çıkış sağladığından bir manometre kullanılması gerekmektedir.

Oksijen tüpünün içinde, oda sıcaklığında ve  gaz halde oksijen molekülü bulunmaktadır. Oksijen yanıcı bir madde olduğu için, vücuttaki besinlerin yakılmasını ve enerjiye dönüşmesini sağlamaktadır. Kan yoluyla vücudun her tarafına taşınan oksijen, insan hayatını için hayati önem taşımaktadır. Özellikle solunum konusunda sorun yaşayan hastalar sadece hastanelerde değil, ev ortamında dahi kullanılmaktadır.

Oksijen Tedavisi ve Endikasyonlar

Oksijen renksiz, ışığı geçiren, tatsız, kokusuz bir gazdır ve yaşamın vazgeçilmez bir parçasıdır. Oksijen tedavisi, hastaya oda havasında bulunan oksijen miktarından daha yüksek konsantrasyonda oksijen uygulanması olarak tanımlanabilir. Onsekizinci yüzyılın sonlarından itibaren birçok farklı hastalıkta inhale oksijen tedavisi kullanılmaya başlanmıştır. Hipoksemi; arteryel kandaki parsiyel oksijen basıncının 80mmHg’nın altına düşmesi, hipoksi ise; hücre fonksiyonu için yeterli oksijenin sağlanamamasıdır. Hipokseminin önlenmesi ve tedavisi oksijen tedavisinin en sık endikasyonu olmasına rağmen temel amaç doku hipoksisinin düzeltilmesidir. Tüm tedavi yöntemleri gibi, oksijen tedavisi endikasyonunun, uygun hastaya doğru olarak koyulması, sağlayacağı yararlar, getireceği ekonomik maliyet ve olası oksijen toksisite riski gibi nedenlerle çok önemlidir. ^[1]https://turkthoracj.org/content/files/sayilar/131/buyuk/pdf_Toraksder_7711.pdf

Oksijen Sistemleri

Sıkıştırılmış gaz silindirleri (Oksijen Tüpleri)

Oksijen tüpleri; Türkiye Standartlar Enstütüsü’nün (TSE) 1964-1/T1 nolu standardına göre, çelikten veya alüminyumdan yapılmış, taşınabilir, su kapasitesi 0.5 litreden 150 litreye kadar değişebilen, dikişsiz gaz tüpleridir. Oksijen basınç altında çelikten veya alüminyumdan yapılmış tüplerin içerisine doldurulur. Bu tüpler kullanıldıkları yere göre çeşitli büyüklüktedirler.

Şuan piyasada 2, 3, 5, 10, 20, 40 ve 50 litrelik oksijen tüpleri bulunmaktadır. Oksijen tüpü ile birlikte, tüpün içindeki yüksek basıncı düzenleyen göstergeli basınç düzenleyici, hastaya verilen akımın ayarlanmasını sağlayan akım ölçer ve tüpten kuru olarak gelen oksijeni nemlendiren nemlendirici gereklidir . Kullanım miktarı ve tüpün büyüklüğüne göre değişmekle birlikte genellikle 3 saat ile 2-3 gün (2L/dk akım hızı ile) içerisinde biterler. Oksijen tüpleri, maliyet, kullanım ve bakım koşulları açısından evde USOT (Uzun Süreli (Kronik) Oksijen Tedavisi) için çok uygun değildirler. ^[2]https://turkthoracj.org/content/files/sayilar/131/buyuk/pdf_Toraksder_7711.pdf

Sıvı Oksijen Sistemleri (Likit Oksijen) Sistemleri)

Sıvılaştırılmış oksijen sistemleri; Oksijenin sıvı halde depolandığı ana tank ve ana tanktan sıvı oksijen doldurulabilen taşınabilir üniteden oluşur.

Taşıma açısından pratik olması, hastaya gündelik yaşantısında hareket özgürlüğü sağlaması, ana tankın pil ya da elektrik gibi güç kaynağına ihtiyaç duymaması en önemli avantajları iken, pahalı olması, buharlaşma ile oksijen kaybı olması, doldurmak için özel sistemler gerektirmesi, etkin servis bakımı gerekliliği dezavantajlarıdır.

Oksijen Konsantratörleri

Konsantratörler, elektrik enerjisi ile çalışan, oda havasından nitrojeni ayrıştıran, oksijeni konsantre ederek hastaya veren cihazlardır.

Oksijen akım hız¿ arttıkça oksijen konsantratörlerinin etkinliği azalır. Bu nedenle 4 L/dk oksijen akım hızından daha çok oksijen ihtiyacı olan ağır hipoksemik hastalara önerilmez.

Oksijen sistemlerinin avantaj ve dezavantajları

Medikal Oksijen Hangi Alanlarda Kullanılmaktadır?

Medikal oksijenin kullanım yeri, isminden de anlaşılacağı gibi tıbbı alanlardır. Doktor gözetiminde kullanıldığı gibi, doğrudan doktorun yazdığı reçeteyle de verilmektedir. Vücuda giren oksijen miktarı belli dozdan sonrası zararlıdır. Bu yüzden oksijen tüpünün başlığında olan manometre ile verilen gazın miktarı ayarlanması gerekmektedir.

Sağlık alanında kullanıldığı yerler; Hipoksi tedavisi, akut ve kronik akciğer hastalıkları, kalp hastalıkları, anestezide ve benzer tedavi yöntemleri için kullanılmaktadır. Diğer kullanıldığı alanlar ise; Yüksek irtifa uçuşlarında, uçuklarda bulunmaktadır. Ayrıca dalışlar ve tırmanma sporlarında kullanılmaktadır.

Medikal Oksijenin Özellikleri ve Yan Etkileri Nelerdir?

Oksijenin kaynama noktası -183 santigrat derecedir. Erime noktası ise -218,8 santigrat derecedir. Tüp içerisinde yer alan medikal oksijen sıkıştırılarak yerleştirildiği için basınçlı gaz halinde bulunmaktadır. Tüp içerisinde bulunan oksijenin açığa çıktığında gözetim halinde kullanılmamasının zararları bulunmaktadır. Ayrıca metal ile birlikte kullanıldığında, oksitleyici etkisi bulunmaktadır.

Oksijen tüpü içerisine sıkıştırılmış medikal oksijenin kullanımı doktor gözetiminde ve bilgisinde gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Oksitleyici ve yakıcı etkisi bulunmaktadır. Fazla kullanıldığında, mide bulantısı, baş dönmesi, solunum zorluğu ve kalp çarpıntısına sebep olabilir.

Medikal Oksijen Nasıl Üretilir?

Özellikle medikal alanda olmak üzere birçok sektörde de kullanılan medikal oksijenin üretimi laboratuvar ortamında sağlanmaktadır. Uygun oranda saflaştırılması ve o şekilde tüp içerisine basınçla sıkıştırılması gerekmektedir. Oksijenin tüp içerisinde ki yoğunluğu ve saflığı doğru oranda olmazsa sağlık açısından tehdit oluşturabilir. Bu sebeple sağlık açısında verilen oranlara uygun uzman firmalar aracılığıyla satın alınması gerekmektedir.

Evde oksijen tüpü kullanımı

Oksijen tüpünün vanası açma yönünde açılır, ayar düğmesinden verilecek oksijen miktarı ayarlanır, genelde 2 bar da kullanılmaktadır.Kişide kullanılacak olan nazal kanül veya oksijen maskesi , oksijen alacak hastaya bağlanır. Tercih edilen maske veya kanül kişiye uygun ve tek kullanımlık olmalıdır